Tự trồng rau trong điều kiện nhà phố
Đăng ngày: 06/12/2015 - Tác giả: Sáng Phan
Trước tình trạng không thể kiểm soát được chất lượng rau xanh thị trường hiện nay, một bộ phân người dân nhà phố đang áp dụng cách làm “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” nhằm tận dụng những không gian nhỏ như balcon, sân thượng… để tự trồng và chủ động được nguồn rau xanh, sạch, an toàn cho gia đình.
Sân thượng nhà chị Phương Thảo (Bắc Ninh)
Đặc trưng của chương trình “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” là không cần khu vườn đất tự nhiên để canh tác, toàn bộ rau xanh đều được trồng bằng đất trộn, giá thể hữu cơ đã qua xử lí với ưu điểm khô nhẹ, dễ thấm nước, giữ ẩm tốt, đã được phối trộn dinh dưỡng, thân thiện với môi trường…
Các loại rau xanh đều được rút ngắn thời gian canh tác, được trồng với qui mô nhỏ gọn & sạch trên diện tích sản xuất vốn được tận dụng từ những không gian trống như balcon, sân thượng… nên rất lí tưởng & phù hợp với điều kiện môi trường nhà phố.
* Dễ chăm sóc nhất là rau ăn lá, hai nhóm cây trồng tiêu biểu đang được nhiều hộ gia đình canh tác là “Rau mầm” và “Rau non”.
Là rau được canh tác bằng các loại hạt giống rau thông thường nhưng có thời gian canh tác ngắn nhất, chỉ khoảng 5- 7 ngày sau khi trồng là có thể thu hoạch.
Có thể trồng rau mầm từ nhiều loại hạt giống rau ăn lá khác nhau như cải bẹ, cải ngọt, cải dúng, xà lách, rau muống, hành, tần ô, rau cải mù tạt & rau muống mầm Việt Nam…
Dụng cụ trồng: có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau tuỳ điều kiện sẵn có của mỗi gia đình như rổ rá, khay nhựa, khay xốp, sành sứ…
Đất trồng: là đất đủ dinh dưỡng đóng gói quy cách, đất trộn hữu cơ, giá thể dinh dưỡng…
Ví dụ với kích thước khay 30x50x7 cm cần 30 gram hạt giống và 2 kg giá thể dinh dưỡng.
Thao tác trồng
- Cho giá thể dinh dưỡng (đất trộn) vào dụng cụ trồng, tưới ẩm đều bằng nước sạch.
- Tạo bề mặt giá thể cho bằng phẳng.
- Gieo hạt giống đều lên bề mặt giá thể.
- Phủ tiếp lên bề mặt hạt giống một lớp mỏng đất trộn. Tưới phun nhẹ môt lần nữa. Dùng tấm nilon sạch ( hoặc bìa carton) đậy bề mặt khay lại.
- Sau khoảng 2- 3 ngày hạt giống sẽ nảy mầm, chuyển khay ra ngoài nắng hoặc nơi có nhiều ánh sáng, tránh mưa trực tiếp.
- Tưới nước mỗi ngày bằng bình phun & chỉ tưới phun sương trên mặt khay.
Đặc biệt đối với rau mầm do thời gian sinh trưởng ngắn và giá thể trồng đã được phối trộn đầy đủ dinh dưỡng nên trong quá trình chăm sóc bạn chỉ cần tưới nước cho cây mà không cần phải bổ sung bất kì nguồn dinh dưỡng nào khác.
Thu hoạch
- Sau 5- 7 ngày trồng, rau mầm cao 8- 12 cm là có thể thu hoạch bằng cách nhổ rau lên khỏi mặt giá thể, dùng kéo cắt bỏ rễ, rửa lại bằng nước sạch là có thể sử dụng ngay.
- Với 30 gram hạt giống, sau 5- 7 ngày trồng chúng ta sẽ thu được 400- 450 gram rau mầm đã cắt bỏ rễ với giá trị dinh dưỡng tương đương 1,5 kg rau thường.
Trồng đợt kế tiếp
- Sau khi thu hoạch phần giá thể còn lại có thể được tái sử dụng bằng cách: xới lên, nhặt hết phần rễ sót lại, cho thêm đất trộn mới vào đầy dụng cụ trồng hoặc thay toàn bộ đất trộn và tiếp tục trồng đợt rau mầm mới.
- Đất cũ có thể dùng trồng rau hoặc các loại cây khác chỉ cần bổ sung thêm phân bón hữu cơ.
2. Rau non
Dụng cụ
- Khay trồng: sử dụng khay nhựa, khay xốp. Kích thước khay mẫu: 35x50x15 cm (6 khay/1 m2).
- Khay ươm để gieo hạt là loại khay nhựa 105 lỗ (làm mẫu).
- Đất trồng: dùng đất trộn dinh dưỡng tỉ lệ lí tưởng là 3.1.1 (3 đất, 1 giá thể làm xốp, 1 phân hữu cơ). Đất trộn như vậy là nguồn dinh dưỡng hữu cơ lâu dài, thân thiện với môi trường, không có chất độc và vi sinh vật gây hại, không dùng phân hóa học, thuốc trừ sâu bệnh hóa học. Thành phần chính của đất trộn thường bao gồm (tương đương): đất phù sa, giá thể hữu cơ từ xơ dừa hay trấu hun, phân trùn quế, rong biển, vi sinh vật hữu ích, bánh dầu lên men, phân ủ hoai…
- Hạt giống: tùy nhu cầu mà người trồng có thể chọn canh tác các loại hạt giống như: xà lách, cải bẹ xanh, cải ngọt, cải bẹ trắng, cải ngồng, cải ná, rau dền ( đỏ, tiêu, tím), mồng tơi, rau muống…
- Số lượng giống: 20- 30 gram hạt/ 1 khay ( với các loại giống có hạt lớn như mồng tơi thì cần khoảng 50 gram hạt giống/ 1 khay).
- Cần dự trữ phân bón sinh học hữu cơ, chế phẩm sinh học phòng trừ sâu bệnh: Biocin, EM5.
- Bình phun cầm tay.
- Tấm che mưa.
- Lưới trắng hoặc xanh che côn trùng trong mùa nắng.
Gieo hạt
Có 2 cách:
- Gieo hạt trong khay ươm: Cho đất trộn vào khay, lắc nhẹ khay cho đất tơi đều, lấy thanh cây gạt đất trên bề mặt khay cho bằng phẳng, dùng ngón tay ấn nhẹ trên mặt lỗ đã có đất, cho vào mỗi lỗ 3- 4 hạt giống và lấp đất lại. Sau khi gieo hạt xong, bạn dùng bình phun tia mịn, phun đều trên khay cho ẩm. Dùng 1 tấm plastic màu hay lưới hoặc bìa carton để đậy khay ươm. Sau khoảng 2- 3 ngày hạt sẽ nảy mầm và bạn dở bỏ tấm đậy bên trên. Bạn cũng có thể gieo 2- 3 giống cải khác nhau trên mỗi khay ươm.
- Gieo hạt trong khay trồng: cho đất trộn vào khay nhựa (hoặc khay xốp).Trải bề mặt đất cho bằng phẳng rồi gieo hạt giống lên trên. Sau khi gieo hạt bạn tiếp tục rải 1 lớp đất mỏng ( 0,3- 0,5 cm) lên trên bề mặt hạt. Tưới ẩm, đậy giữ ấm cho đến khi hạt nảy mầm thì bỏ tấm đậy ra.
Chăm sóc cây giống
- Tưới nước: dùng bình phun hay đầu phun tia mịn để tưới cho ra nõn, nên tưới nước vào buổi sáng sớm và chiều mát. Không tưới nước cho rau khi trời đang nắng nóng.
Cách trồng & chăm sóc rau non
- Khi cây con được 15- 20 ngày tuổi (có từ 4- 5 lá thật) ta tiến hành bứng cây con ra khỏi khay ươm để đưa vào khay trồng. Mỗi khay thường trồng 12 cây và chúng ta nên trồng cây vào buổi chiều mát. Thời điểm này đem trồng lên Tháp rau cũng là lúc tốt nhất.
- Cách trồng: đổ đất trộn vào khay, trải cho bề mặt đất bằng phẳng, dùng xẻn nhỏ tạo lỗ rồi đặt cây con vào, lắp đất quanh gốc rồi lèn chặt để cây con đứng vững. Tưới nuớc ngay sau khi trồng xong.
- Cách chăm sóc: tưới nước 2 lần mỗi ngày vào lúc sáng sớm và chiều mát. Thường xuyên kiểm tra đất, nếu thấy đất còn quá ẩm ướt thì không tưới nước nữa. Chúng ta cũng không nên để cây rau bị thiếu nước. Cây thiếu nước sẽ lâu lớn và sẽ xơ cứng khi thu hái. Ngòai ra cũng không nên tưới nước ngay sau khi vừa phun phân cho rau.
- Bổ sung phân hữu cơ: do rau non có thời gian sinh trưởng lâu hơn rau mầm nên trong quá trình canh tác ngoài nguồn dinh dưỡng có sẵn trong giá thể đất trộn, nếu thấy cây cằn cỗi, bạn cần bổ sung định các loại phân bón hữu cơ hay phân bón sinh học để giúp cây rau phát triển nhanh hơn.
Thu hoạch
- Sau khoảng 20-30 ngày trồng là có thể thu hoạch. Thời gian thu hoạch có thể kéo dài từ 30- 40 ngày nhưng không nên để quá 40 ngày vì như thế sẽ làm cây rau già, xơ cứng, giảm chất lượng.
- Với mật độ 12 cây/1 khay trồng chúng ta sẽ thu được khoảng 500 gram rau cải thương phẩm.
Trồng đợt kế tiếp: Sau thu hoạch, nhổ bỏ gốc, rễ trong khay, trộn vôi khử nấm bệnh trong đất, bổ sung thêm phân hữu cơ, trộn đều là có thể trồng lứa rau mới.
Ngoài hai nhóm cây trồng tiêu biểu là “ Rau Mầm” & “ Rau Non”, với chương trình “ Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” bạn cũng có thể chọn canh tác nhóm “Rau gia vị” như quế Thái, quế Việt Nam, Diếp Cá, Ngò gai, húng, hành lá, basil (đỏ, xanh)… và nhóm “Rau nấu canh” như rau ngót, rau dền, rau muống, bạc hà, mồng tơi…
Chương trình “Nông nghiệp hữu cơ nhỏ” này là qui mô canh tác đơn giản, gọn nhẹ nên nó thích hợp với điều kiện trồng rau nhà phố.
Các yếu tố cần thiết cho việc trồng rau như hạt giống, giá thể, dụng cụ trồng… đều có sẵn trên thị trường. Do đó chỉ cần khéo tận dụng là bạn đã có thể biến không gian trống, có đủ ánh nắng trong ngôi nhà như sân thượng, balcon, sân trước, sân sau… thành những “vườn” rau xinh xắn, xanh tốt. Trong đó lí tưởng và hiệu quả nhất là phương pháp trồng rau xanh trên sân thượng có trang bị hệ thống nhà lưới. Ngòai việc góp phần mang lại những bữa cơm ngon, an toàn, bổ dưỡng cho gia đình, trồng rau xanh còn là một hình thức lao động nhẹ nhàng, một phương pháp thư giãn thú vị giúp giảm stress hiệu quả.
Với khu vườn nhà phố của bạn, thật hiệu quả và bắt mắt nếu bạn đặt một vài Tháp rau, ngoài lợi thế của Tháp rau là trồng cây xếp tầng tận dụng không gian, tự bổ sung dinh dưỡng, xử lý rác bếp, rác vườn, càng vận hành càng ổn định… thì Tháp rau còn tạo ra lượng phân bón hữu cơ dạng phân ủ và dạng trà dung dịch dinh dưỡng rất tốt cho cây trồng trong vườn nhà bạn.